چکيده فارسي :

فعاليتهاي حفاظت معمولاً بر روي گونه هاي خاص و يا زيستگاه هايي كه تنوع گونه اي بالايي دارند، متمركز مي شوند. بنابراين در بيشتر موارد فرض بر اين است كه افراد متعلق به هر گونه به درستي طبقه بندي شده اند، اما اين فرض هميشه درست نيست چراكه شناسايي و طبقه بندي گونه ها همواره ساده نيست. علم رده بندي در كمي كردن تنوع زيستي به ما كمك مي كند و از روشهاي متعددي نظير صفات ريختي، رفتاري و ژنتيكي بهره برده است. پيشرفت هاي جديد در زمينه ژنتيك مولكولي فرصت مناسبي را در جهت پاسخگويي به بسياري از پرسشها در زمينه رده بندي گونه ها و بررسي روابط فيلوژنتيك وتكاملي آنها فراهم كرده است. اينگونه اطلاعات مي تواند در زمينه شناسايي گونه ها و الويت بندي آنها و همچنين تعيين مناطق حفاظتي بسيار مفيد باشد. در مفهوم ژنتيكي گونه، تشخيص و تمايز گونه ها بر اساس شباهت DNA در افراد و جمعيت هاي مختلف صورت مي گيرد. يكي از رويكردهاي جديدي كه با استفاده از ويژگي هاي ژنتيكي به تعيين گونه ها در رده بندي مي پردازد باركد ژنتيكي يا باركد DNA ناميده مي شود. در اين رويكرد بخشهاي كوچكي ار ژنوم موجودات زنده به منظور شناسايي و رده بندي آنها مورد استفاده قرار مي گيرد. به عنوان مثال استفاده از يك قطعه از ژن سيتوكروم اكسيداز (COI) بعنوان شناساگر در برخي از گونه ها استفاده مي شود. مطالعات نشان داده است كه اين منطقه از ژنوم ميتوكندري در هر گونه داراي خصوصيات منحصر به فرد بوده و از تنوع پذيري بالايي در گونه هاي مختلف برخوردار است. كاربرد باركد ژنتيكي زماني بيشتر جلوه مي كند كه اجزا و بقاياي باقي مانده از يك موجود به قدري اندك باشد كه امكان شناسايي با روشهاي ديگر نظير ويژگي هاي ريختي غيرممكن است. علاوه براين در تجارت غيرقانوني گونه هاي تهديد شده و اجزاي آنها نيز استفاده از باركد ژنتيكي مي تواند در شناسايي گونه ها از روي بقايا و يا فراورده هاي آنها كمك شايان توجهي نمايد. بنابراين تهيه پايگاه داده ژنتيكي از گونه هاي يك كشور و شناسايي باركد هاي DNA   بايد در الويت هاي تحقيقاتي سازمان هاي حفاظتي قرار داشته باشد. مقاله حاضر به معرفي باركدهاي ژنتيكي و استفاده از اينگونه داده ها در شناسايي گونه، زيرگونه و تعيين واحد هاي حفاظت مي پردازد.